ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

 ΘΕΜΑ

ΠΗΓΗ 1

ΠΙΝΑΚΑΣ

Εξέλιξη της έκτασης και του πληθυσμού της Ελλάδας (1838-1936)

΄Έτος	΄Έκταση (τετρ. Χιλιομ.)	Πληθυσμός
1838	47.516	752.000
1851	47.516	1.015.000
1871	50.211	1.480.000
1881	63.606	2.004.000
1901	63.211	2.521.000
1911	63.211	2.701.000
1914	120.000	4.818.000
1920	150.833	5.531.000
1928	130.199	6.205.000
1936	130.199	7.050.000

ΠΗΓΗ 2

ΠΙΝΑΚΑΣ

Απαλλοτριώσεις μεγάλων αγροτικών ιδιοκτησιών

ΠΕΡΙΟΔΟΣ	ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ
1917-1920	64
1921-1922	12
1923-1925	1.203

·       Με βάση τα παραπάνω στοιχεία και τις ιστορικές σας γνώσεις να απαντήσετε στα ακόλουθα:

Α) Πώς η αύξηση της έκτασης του ελληνικού κράτους κατά την περίοδο 1864-1914 συντέλεσε στην όξυνση του αγροτικού προβλήματος στην Ελλάδα (Ιόνια νησιά, Θεσσαλία, Μακεδονία);

Β) Να συσχετίσετε την αύξηση του πληθυσμού στο ελληνικό κράτος κατά την περίοδο 1920-1928 με τον αυξημένο αριθμό απαλλοτριώσεων γης της περιόδου 1923-1925.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗΣ

     Α) Μετά τον επαναστατικό αγώνα του 1821-1828, η προοδευτική διανομή των εθνικών γαιών, δημιούργησε πλήθος αγροτών με μικρές ή μεσαίες ιδιοκτησίες. Τα λίγα εναπομείναντα «τσιφλίκια» στην Αττική και την Εύβοια δεν προκαλούσαν ιδιαίτερο πρόβλημα.

     Η διεύρυνση του ελληνικού κράτους με τα Επτάνησα (1864), την ΄Άρτα και τη Θεσσαλία (1881), έφερε στο προσκήνιο το ζήτημα της μεγάλης γαιοκτησίας. Το φεουδαρχικό καθεστώς των Ιονίων Νήσων διατηρήθηκε και μετά την προσάρτηση τους στο ελληνικό κράτος. Τα «τσιφλίκια» της Θεσσαλίας αγοράστηκαν από πλούσιους Έλληνες του εξωτερικού, οι οποίοι, πέρα από το γεγονός ότι διατήρησαν τον αναχρονιστικό θεσμό των κολίγων, άσκησαν πολιτικές και κοινωνικές πιέσεις για να κερδοσκοπήσουν από την παραγωγή του σιταριού. Επιδίωξαν δηλαδή την επιβολή υψηλών δασμών στο εισαγόμενο από τη Ρωσία σιτάρι, ώστε να μπορούν να καθορίζουν όσο το δυνατόν υψηλότερες τιμές για το εγχώριο, προκαλώντας μάλιστα μερικές φορές και τεχνητές ελλείψεις. Οι πρακτικές αυτές δημιούργησαν εντάσεις και οδήγησαν στην ψήφιση νόμων το 1907, οι οποίοι επέτρεπαν στην εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση να απαλλοτριώνει μεγάλες ιδιοκτησίες, ώστε να μπορεί να τις διανέμει σε ακτήμονες.

     Η εφαρμογή τους αποδείχτηκε δύσκολη υπόθεση και οι τριβές που προκλήθηκαν προκάλεσαν συγκρούσεις, η πιο σημαντική από τις οποίες έγινε στο χωριό Κιλελέρ (1910). Νέες περιπλοκές στο αγροτικό ζήτημα προκλήθηκαν μετά το τέλος των Βαλκανικών πολέμων. Μέσα στα νέα όρια της χώρας εντάσσονται το 1913 και τα εδάφη της Μακεδονίας, όπου υπήρχαν και μουσουλμάνοι ιδιοκτήτες μεγάλων εκτάσεων, γεγονός που δυσχέραινε ακόμη περισσότερο τη διανομή των εκτάσεων αυτών.

     Β) Η αύξηση του πληθυσμού του ελληνικού κράτους κατά την περίοδο 1920-1928 οφείλεται, έως ένα βαθμό, στην άφιξη των προσφύγων ύστερα από τη μικρασιατική καταστροφή. Το πρόβλημα της αποκατάστασης των προσφύγων επιτάχυνε τη διαδικασία ολοκλήρωσης της αγροτικής μεταρρύθμισης που είχε ξεκινήσει από την κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου το 1917 στη Θεσσαλονίκη. Οι 1.203 απαλλοτριώσεις γης κατά την περίοδο 1923-25 αποδεικνύουν το κρατικό ενδιαφέρον για την αποκατάσταση των προσφύγων, ενώ ταυτόχρονα υλοποιούν και το στόχο της στήριξης και του πολλαπλασιασμού των ελληνικών ιδιοκτησιών γης στις νεοαποκτηθείσες, μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους, περιοχές.

     Η αντίδραση του κρατικού μηχανισμού κρίνεται μάλλον επαρκής στο προσφυγικό πρόβλημα. Αξιοποίησε με τον καλύτερο τρόπο το μόνο κεφάλαιο που ουσιαστικά διέθετε: τις μουσουλμανικές περιουσίες που υπολογίζονταν σε πέντε ως δέκα δισεκατομμύρια δραχμές.