ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ: ΥΠΕΡΠΟΝΤΙΑ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ

   ΘΕΜΑ 2

·         Δίνεται ο πίνακας 8 σελ. 49  του σχολικού βιβλίου:

Α) Να σχολιάσετε τα στοιχεία του πίνακα και να αιτιολογήσετε τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγετε.

Β) Ποιες ήταν οι συνέπειες της εξωτερικής μετανάστευσης της περιόδου   1896 – 1936 στην πορεία της ελληνικής οικονομίας;

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗΣ

     Α. Η μετανάστευση στο εξωτερικό στα τέλη του 19^ου αιώνα αφορά κυρίως αγροτικούς πληθυσμούς που δεν μπορούσαν να απορροφηθούν στις ελληνικές πόλεις λόγω της αργής ανάπτυξης των παραγωγικών δραστηριοτήτων σε αυτές. Μάλιστα φαίνεται ότι το μεταναστευτικό ρεύμα προς το εξωτερικό ήταν αριθμητικά ισχυρότερο από το ρεύμα της αστικοποίησης έως το 1920. Τα λιμάνια  προς τα οποία κατευθύνονταν οι Έλληνες που εγκατέλειπαν τη χώρα σε αυτή την περίοδο, δεν είναι αποκλειστικά τα παραδοσιακά μεταναστευτικά κέντρα του 19^ου αιώνα (Ανατολική Μεσόγειος, Μαύρη Θάλασσα, Δούναβης, Μικρά Ασία, Ν. Ρωσία, Αίγυπτος κ.τ.λ.). Προς το τέλος του 19^ου αιώνα και στις αρχές του 20^ου , άνοιξαν οι δρόμοι προς την Αμερική. Η σταφιδική κρίση εκείνης της εποχής προκάλεσε μεγάλο ρεύμα μετανάστευσης πέρα από τον Ατλαντικό.

     Το αδιέξοδο που προκάλεσε η σταφιδική κρίση και τα σοβαρά προβλήματα στην εκβιομηχάνιση της χώρας, οδήγησαν στην διόγκωση της εξωτερικής μετανάστευσης, η οποία κατά την περίοδο 1906 – 1915 έλαβε, όπως προκύπτει από τον πίνακα, τη μορφή μαζικής φυγής προς την Αμερική. Η ανάπτυξη της ατμοπλοΐας έκανε δυνατή τη μεταφορά προς τα λιμάνια του Ατλαντικού. Πλήττεται κυρίως η Πελοπόννησος, όπου παραγόταν το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής σταφίδας. Το φαινόμενο οδηγείται σε σταδιακή ύφεση μετά το 1920, εξαιτίας της απαγόρευσης της μετανάστευσης προς την Αμερική και της σταδιακής εκτόνωσης της σταφιδικής κρίσης. Στην περίοδο του Μεσοπολέμου (1918 – 1939) και παρά τις συνέπειες της διεθνούς κρίσης του 1929 (πτώχευση του 1932), η Ελλάδα διαθέτει νέες δυνατότητες, η βιομηχανία αναπτύσσεται, οι ρυθμοί αστικοποίησης αυξάνονται.

     Έως το 1935 η μετανάστευση θα μειωθεί σημαντικά και παρά τους γρήγορους ρυθμούς της αύξησης του πληθυσμού, θα περιοριστεί στα επίπεδα της τελευταίας πενταετίας του 19^ου αιώνα, πριν δηλαδή γίνουν αισθητές οι συνέπειες της σταφιδικής κρίσης.

      Β. Η μετανάστευση προς τις Η.Π.Α. εκτόνωσε τις κοινωνικές εντάσεις που δημιούργησε η σταφιδική κρίση. Η αγροτική κρίση αντιμετωπίστηκε με την υπερπόντια μετανάστευση, που έδωσε μια διέξοδο στους παραγωγούς της σταφίδας της Πελοποννήσου κυρίως. Ενισχύθηκε η οικονομία της υπαίθρου μέσω των πολύ σημαντικών εμβασμάτων των μεταναστών, που αποδείχτηκαν εξίσου σημαντικά με το μεγάλο κεφάλαιο για την ανάπτυξη της χώρας.

     Τα εμβάσματα που λάμβαναν οι οικογένειες των μεταναστών, ενίσχυσαν ως πρόσθετο βοήθημα την αγοραστική τους δυνατότητα, χωρίς μάλιστα κρατικό κόστος. Έτσι έγινε δυνατή η διάσωση της μικρής γαιοκτησίας της Πελοποννήσου και η στήριξη του οικονομικού οικοδομήματος της υπαίθρου με την ενίσχυση των κατώτερων στρωμάτων. Περιορίστηκε η ερήμωση της Πελοποννήσου, καθώς οι αγροτικές οικογένειες της περιοχής δεν αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους και η οικονομία εξήλθε από τον «σταφιδικό» χαρακτήρα που είχε χωρίς αυτό να σημάνει και την οικονομική καταστροφή. Παράλληλα ενισχύθηκαν οι αστικές παραγωγικές δραστηριότητες και δεν εμποδίστηκε η οικονομική εξυγίανση μετά το 1898. Μετά το 1910 οι προϋπολογισμοί ήταν πλεονασματικοί και η πρόοδος εμφανής.

ΜΑΘΙΟΥΔΑΚΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ,"ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ", σελ.42.